ONBİNRENK - Bilgi Arşivi

css2

Metin Biçimi

HTML kodlarına atanan parametreler, metin formatı konusunda çok yetersiz kalmaktadır.
En basiti metni iki yana yaslayamıyorduk. HTMLde de olduğu gibi, align="..." parametresi
ile metni sağa (right), sola (left) ve merkeze (center) yaslamak mümkün. Ancak göze hoş
gelen iki yana yaslama biçimini bu parametreyle gerçekleştiremiyorduk.

Metin Hizalama

CSS'de metni yaslamak için text-align özelliğinden yararlanıyoruz. Bu özelliğe
verebileceğimiz değerler:left (sol), right (sağ), center (orta) ve justify
(iki yana yasla). Aşağıdaki uygulamamıza bakalım:

Kod:

<html>

<head>

<title>Text-align özelliği</title>

<style>

<!--

{

text-align:justify

}

{

text-align:center

}

{

text-align:left

}

{

text-align:right

}

-->

</style>

</head>

<body>

<br> <h4>Ankara, Kasım 1996</h4><br>

<h1>Anadolu'da Bronz Çağı Kentleri</h1>

<p>Kentler, endüstri toplumunda olduğu gibi endüstri öncesi toplumlarda da tarih boyunca
en devingen öğe oldu, toplum yaşantısında belirgin izler bıraktı. Anadolu'da kent ve
kentleşme tarihi üzerinde yapılmış çeşitli araştırmaların sonuçlarını bir araya getirip
bunlardan yeni sentezler üretti. Anadolu kentlerinde mekânsal yapı değişimi ile bu yapıyı
belirleyen sosyo-ekonomik süreçler arasındaki nedensellik ilişkilerinin irdelendiği bu kitap,
araştırmacılar, özellikle kent plancıları için önemli bir kaynak.</p>

<h3>Sevgi Aktüre</h3>

</body>

</html>

Uygulamamızda yer alan <p>, <h1>, <h3> ve <h4> kodların hepsi align="..." parametresini
destekleyen kodlardır. Bu parametreyi desteklemeyen <code>, <address> gibi kodlar pek
tabi ki text-align özelliğini de desteklemezler.

Metinler ve Çizgiler

Metin formatı için kullandığımız bir başka özellik: text-decoration. Bu özelliğin aldığı
değerler şunlardır:

overline Yazıların üstünün çizili olmasını sağlar.

text-decoration: overline

line-through Yazıların üzerinin çizili olmasını sağlar.

text-decoration: line-through

underline Yazıların altının çizili olmasını sağlar.

text-decoration: underline

none Yazıların çizgisiz olmasını sağlar.

text-decoration: none

Bu özelliği web tasarımcıları daha çok hiperlinkler için kullanırlar.
Bildiğiniz gibi <a href="..."> kod ve parametresiyle oluşturduğumuz hiperlinkler,
mavi renkli altı çizili yazılardır. Eğer hiperlinklerin altı çizili olmasını istemiyorsak
CSS dosyamızda şu özelliği kullanırız: text-decoration: none. (Tabii forumumuzda
linklerin altı çizili olmaması için kodlar da mevcut)Aşağıdaki hiperlink çeşitlerine bakalım:

Kod:

<html>

<head>

<title>Text-align özelliği</title>

</head>

<body>

<br>

<a href="derscss1.html" style="text-decoration:overline">Metin Formatı</a><br>

<a href="derscss2.html" style="text-decoration:line-through">Font Formatı</a><br>

<a href="derscss3.html" style="text-decoration:underline">Arkaplan Formatı</a><br>

<a href="derscss4.html" style="text-decoration:none">Tablo Formatı</a><br>

<a href="derscss5.html">Sınıflandırma</a><br>

</body>

</html>

Tabi text-decoration özelliğini başka bir menüde de kullanabiliriz. Örneğin başlık
yapmaya yarayan <h1>...<h6> kodlarına bu özelliği atayarak, altı çizili alt başlıklar
oluşturabiliriz.

Metin Renkleri

Metnin renk özelliklerini tanımlamak için color aracından yararlanırız. Bu özelliğin aldığı
değerler İngilizce renk ismi olarak tanımlanabileceği gibi, hekzadesimal (onaltılık sistem)
rgb kodları veya ondalık rgb kodları halinde de tanımlanabilir.

Kod:

{

color:crimson;

}

{

color:#8b008b;

}

{

color:rgb(139,0,139)

}

{

color:rgb(54%,0%,54%)

}

Satır Arası Yükseklik

Metnin hizalamayı, metnin çizgi formatını ayarlamayı ve metnin rengini belirlemeyi öğrendik.
Metnin satırları arasıdaki mesafeyi belirlemek şimdiki konumuz. Bunun için line-height
özelliğini kullanıyoruz. Eğer metnin line-height özelliğine normal değerini verirsek, satır
arası yükseklik varsayılan değerini alır. Tabi biz bu özellik üzerinde şu değerlerle oynayabiliriz.

sayı Satır arası yüksekliğini verilen sayıya göre belirler.

line-height: 1.5

birim Satır arası yüksekliğini px, cm gibi girilen birimlere göre belirler.

line-height: 10mm veya line-height: 15px

yüzde Satır arası yüksekliği yüzde oranı cinsininden belirler.

line-height: 150%

Sayfayı fazla uzatıp, okuyucuyu sıkmamak için uygulama yapmıyorum, sizler <p> koduna
bu özellikleri atayarak istediğiniz satır aralığında paragraflar oluşturabilirsiniz.
Başka kodlarla da denemeniz faydalı olacaktır.

Harfler Arası Boşluk

Metin formatı için öğreneceğimiz diğer bir özellik: harfler arasındaki mesafeyi ayarlamak.
Bunun için letter-spacing aracından yararlanacağız.
(NOT:NN browserını kullananlar bu özelliği göremez.)
Bu özelliğe vereceğimiz değerler cm, mm gibi veya px (piksel) gibi birimlerle tanımlanmalı.
Vereceğimiz değer negatif olursa, harfler arasındaki boşluk normalden daha az olur. Değer
pozitif olursa; anlaşılacağı üzere, harfler arasındaki mesafe normale göre daha fazla olur.
Matematiği süper olan okuyucularımız, bu değerin sıfır olması halinde nasıl sonuç alınacağını
hemen anlamıştır: Birşey değişmez.

Kod:

<html>

<head>

<title>Harfler arası mesafeyi ayarlamak...</title>

<style>

<!--

h1 {letter-spacing:-3px}

h2 {letter-spacing:1 cm}

h3 {letter-spacing:0 cm}

h4 {letter-spacing:5mm}

-->

</style>

</head>

<body>

<br>

<h1>Büyük Altay!</h1><br>

<h2>Büyük Altay!</h2><br>

<h3>Büyük Altay!</h3><br>

<h4>Büyük Altay!</h4><br>

</body>

</html>

IE kullanan okuyucularımız bu uygulamayla letter-spacing özelliğini daha iyi
kavramışlardır. Uygulamada 5mm yazılan yere 0.5cm de yazabilirdik pekalâ. İngiliz
matematiğinde ondalık sayıların "." ile, Türk matematiğinde ise "," ile ayrıldığını
unutmayalım.

Satırbaşı Boşluğu

Sayfa uzuyor ama biz halâ metin formatını bitiremiyoruz. Bir başka özellik de satır
başı tanımlamak. HTMLde de olduğu gibi <p> kodu ile satır başı yapmaksızın, üst ve
alt satırları boş bırakılan paragraflar elde ediyorduk. Aslında bu format standartlaştı ama
eski format; yani satırbaşı bırakma geleneğini de bir çırpıda silemeyiz. Satır başı
bırakabilmek için text-indent özelliğinden yararlanıyoruz. Bir önceki özellik de olduğu
gibi, bu özelliğe de cm, px gibi birimlerle tanımlanmış değerler verebiliyoruz ve yine
negatif değerler atanabiliyor. Eğer değer pozitifse, bildiğimiz anlamda satır başı bırakılmış
oluyor, eğer negatif ise paragrafın ilk satırı diğer satırların solunda kalıyor. Diğer özelliğin
aksine, bu özelliği NN 4.0 ve daha üstü browser'lar da destekliyor; desteklemeyenleri ayrıca
belirtiyorum zaten.

Kod:

<html>

<head>

<title>Satır başı bırakma</title>

<style>

<!--

p {text-indent:1cm}

-->

</style>

</head>

<body>

<br>

<p>İşte o günden sonra, biz eşek milleti, konuşmasını, söyleşmesini unutmuşuz; her
duygumuzu, her düşüncemizi, anırtıyla anlatmaya başlamışız. O eski kuşaktan eşek,
tehlike kuyruk altına girinceye dek, kendini avutup, kandırmamış olsaydı, bizler de
konuşmasını bilecektik.</p>

<em>Ah Biz Eşekler, Aziz Nesin</em>

</body>

</html>

Büyük Harf, Küçük Harf

Diğer özelliğimiz: text-transform. Bu özelliğe değerler vererek metnin büyük harflerle
yazılı olmasını (uppercase), küçük harflerle yazılı olmasını (lowercase) veya sözcüklerin
ilk harflerinin büyük olmasını (capitalize) sağlayabiliyoruz. Uygulamamız ile neler
dediğimi daha iyi anlayacaksınız:

Kod:

<html>

<head>

<title>Büyük harf, küçük harf sorunsalı,</title>

<style>

<!--

h2 {text-transform:lowercase}

h3 {text-transform:uppercase}

h4 {text-transform:capitalize}

-->

</style>

</head>

<body>

<br>

<h2>BüYüK AlTaY!</h2><br>

<h3>BüYüK AlTaY!</h3><br>

<h4>BüYüK AlTaY!</h4><br>

</body>

</html>

Metin formatı için kullanacağımız son özellik: vertical-align (düşey-hizalama).
Bu özellikle araçların düşey olarak nasıl hizalanacağını belirleriz. Yine HTML den
Tanıdığımız <img> komutunun, resim nesnesinin yazıya göre nasıl hizalanacağını
align="..." parametresiyle biliyoruz... Bu sefer hizalamayı CSS özellikleriyle yapıyoruz.
vertical-align özelliğinin aldığı değerler şunlardır:

baseline Nesne ana elemanın taban hattına yerleşir.

vertical-align: baseline

sub Nesne alt simgeymiş gibi hizalanır.

vertical-align: sub

super Nesne üst simgeymiş gibi hizalanır.

vertical-align: super

top Nesne satırdaki en yüksek elemanın yüksekliğini tepe hattı alacak şekilde hizalanır.

vertical-align: top

text-top Nesne metnin yüksekliğini tepe hattı alacak şekilde hizalanır.

vertical-align: text-top

middle Nesne ana elemanı ortalayacak şekilde hizalanır.

vertical-align: middle

bottom Nesne satırdaki en aşağıdaki elemanın seviyesini taban hattı alacak şekilde hizalanır.

vertical-align: bottom

text-bottom Nesne metnin tabanını taban hattı alacak şekilde hizalanır.

vertical-align: text-bottom

yüzde oranı Nesne satır hattına göre yüzde oranı ile hizalanır; negatif değerler geçerlidir.

vertical-align: 5%

Bu özellik NN 4.0 ve üzeri browser'larda sadece <img> kodu için geçerlidir.